చతురతన్ = ఎంతో నేర్పుతో; ఈ = ఈ; క్షితిన్ = భూమండలమును; ఏలియు = పాలించి నప్పటికిని; మతి = అంతరంగము లోని; మోహమును = మోహాన్ని; విడువ = వదల; లేక = లేక; మానవ నాథుల్ = రాజులు; సతతమున్ = ఎప్పటికిని; తమ = వారి; కిన్ = కి; ఈ = ఈ; కాలంబు = కాలము; అతి = మిక్కలి; చంచలంబు = చంచల మైనది; అగుటన్ = ఐ యుండుటను; ఎఱుగరు = తెలిసికొన లేరు; అయ్య = నాయనా; మహాత్మా = గొప్ప వాడా.

నరపతుల = ఆ రాజుల; మహిమన్ = గొప్పతనాన్ని; అంతయున్ = సమగ్రముగ; ఉరగాధిపుడు = వెయ్యి తలల ఆదిశేషుడు {ఉర గాధిపుడు - ఉరగముల (సర్పముల) కు అధిపతి, ఆదిశేషుడు}; ఐనన్ = అయి నప్పటికిని; నొడువన్ = చెప్పుటకు; ఓపడు = సరిపడడు; ధాత్రిన్ = రాజ్యాన్ని; చిరకాలము = చాలా కాలము; ఏలి = పాలించి; ఇందే = ఇక్కడనే; పరు = అతి; వడిన్ = శీఘ్రముగా; అణగుదురు = నశించెదరు; వారు = వాళ్ళు; భ్రాంతులు = భ్రాంతి మగ్నులు; అగుచున్ = ఔతూ.

గజ = ఏనుగలు; తురగ = గుర్రములు; ఆది = మున్నగు; శ్రీలను = సంపదలను; నిజము = శాశ్వతము; అని = అని; నమ్మంగన్ = నమ్ముట; రాదు = కూడదు; నిత్యమున్ = నిరంతరము; హరిన్ = విష్ణుమూర్తిని; గజిబిజి = గజిబిజి; లేక = లేకుండ; తలంచిన = స్మరించెడి; సుజనుల్ = మంచివారల; కున్ = కు; అతని = అతని; అందున్ = అందే; చొరగ వచ్చున్ = చేరుకొన వీలగును.

ధర్మము = ధర్మము; సత్యము = సత్యము; కీర్తియున్ = కీర్తియు; నిర్మల = స్వచ్చ మైన; దయ = దయ; విష్ణుభక్తి = విష్ణుభక్తి; నిరుపమ = సాటిలేని; ఘన = గొప్ప; సత్కర్మ = మంచి పనులు; అహింసా వ్రతమును = అంహింస దీక్ష; నర్మిలిన్ = అత్యధికముగ; కల వారె = ఉన్న వారే; పుణ్యులు = పుణ్యవంతులు; అవనీనాథ = రాజా.

ఈ = ఈ; జగంబున్ = లోకమును; ఏలు = పరిపాలించిన; తొల్లిటి = పూర్వపు; రాజ = రాజులలో; వరులు = శ్రేష్ఠులు; కాల = కాలమునకు; వశమునన్ = లొంగి; ఆయువుల్ = ప్రాణాలు; కోల్పోయి = నష్టపోయి; నామ = పేరుకి; మాత్ర = మాత్రమే; అవశిష్ఠులు = మిగిలిన వారు; ఐనారు = అయ్యి ఉన్నారు; కాన = కనుక; సలుప = జరుపుట; వలవదు = వద్దే వద్దు; మమతన్ = మమకారమును; ఎచటన్ = ఎక్కడ కూడ; నృపాల = రాజా.

ఉత్తమ = ఉత్తములచే; శ్లోకుండు = కీర్తనీయుడు; అనన్ = అనగా; ఎవ్వడు = ఎవ రైతే; ఉన్నవాడు = ఉన్నాడో; సన్నుతుండు = స్తుతింప బడెడి వాడు; అగున్ = అయిన; ఎవ్వడు = ఎవరో; సకల = సర్వ; దిశలన్ = దిక్కు లందును; అట్టి = అటువంటి; పరమేశ్వరుని = భగవంతుని; చిత్తము = మనస్సు; అందున్ = లోపల; నిలిపి = నిల్పుకొని; తత్ = అతని; గుణంబులున్ = గుణములను; వర్ణింపు = కీర్తింపుము; ధరణీనాథ = రాజా.

ఏను = నేను; మృతుండను = చనిపోయిన వాడను; ఔదున్ = అయి పోతాను; అని = అని; ఇంత = ఇంత అధిక మైన; భయంబున్ = భయమును; మనంబు = మనసు; లోపలన్ = లో; మానుము = విడిచి పెట్టుము; సంభవంబు = పుట్టుట; కల = కలిగిన; మానవ = మానవులు; కోట్లు = అందరి; కున్ = కి; చావు = చచ్చిపోవు టన్నది; నిత్యము = శాశ్వత మైన ధర్మము; ఔన్ = అయి ఉన్నది; కాన = కనుక; హరిన్ = విష్ణుమూర్తిని; తలంపుము = స్మరించుము; ఇక = ఈ పైన; కల్గదు = సంభవించదు; జన్మము = పుట్టుక; నీ = నీ; కున్ = కు; ధరిత్రి = భూలోకము; పైన్ = అందు; మానవనాథ = రాజా; పొందెదవు = పొందుతావు; మాధవలోక = వైకుంఠము నందు {మాధవ లోకము - విష్ణుమూర్తి యొక్క పదము, వైకుంఠము}; నివాస = నివసించెడి; సౌఖ్యముల్ = సుఖములను.

మృతియును = చావు; జీవనంబు = బతుకులు; ఇవి = ఇవి; మేదిని = భూలోకము {మేదిని – మధు కైటభుల మేధస్సు (మెదడు) చే తడపబడినది, భూమి}; లోపలన్ = అందు; జీవ = ప్రాణులు; కోటి = అన్నిటి; కిన్ = కి; సతతము = ఎల్లప్పడు; సంభవించున్ = కలుగుతు ఉండును; సహజంబు = సహజ మైన విషయము; ఇది = ఇది; చోర = దొంగల వలన; హుతాశ = అగ్ని వలన; సర్ప = పాముల; సంహతులను = కాటుల వలన; దప్పిన్ = దాహము వలన; ఆకటన్ = ఆకలివలన; పంచత నొందు = చనిపోవు; అట్టి = అట్టి; జీవుడున్ = మానవుడు; వెతలన్ = కష్టములను; పూర్వ = పూర్వ జన్మలో చేసిన; కర్మ = పాపముల వలన; భవ = పొందిన; వేదనలు = బాధలు; ఒందుచున్ = పొందుతు; కుందున్ = కుమిలిపోతుండును; ఎప్పుడున్ = ఎల్లప్పుడు.

జగము = లోకమున; రక్షింపన్ = కాపాడుటకు; జీవులన్ = ప్రాణులను; చంపన్ = చంపడానికి; మనుపన్ = పోషించుటకు; కర్తవు = కర్తవు; అయి = అయ్యి; సర్వ = సర్వము నందు; మయుడవు = నిండి యుండు వాడవు; ఐ = అయ్యి; కానిపింతువు = గోచరింతువు; ఎచటన్ = ఎక్క డైనా; నీ = నీ యొక్క; మాయన్ = మహిమను; తెలియంగన్ = తెలిసికొనుటకు; ఎవ్వడు = ఎవరు మాత్రము; ఓపున్ = చేయ గలడు; విశ్వసన్నుత = హరి {విశ్వ సన్నుతుడు - లోకములచే స్తుతింపబడు వాడు, విష్ణువు}; విశ్వేశ = హరి {విశ్వేశుడు - విశ్వమునకు ప్రభువు, విష్ణువు}; వేదరూప = హరి {వేద రూప - వేదములు తన రూప మైన వాడు, విష్ణువు}.

బలభిత్ = ఇంద్రుడు {బల భిత్తు - బలాసురుని ధ్వంసము చేసిన వాడు, ఇంద్రుడు}; ముఖ్య = మున్నగు; దిశాధినాథ = దిక్పాలక; వరులన్ = శ్రేష్ఠులను; ఫాలాక్ష = శివుడు {ఫాలాక్షుడు - ఫాలమున (నుదుట) అక్షుడు (కన్నుగలవాడు), శివుడు}; బ్రహ్మ = బ్రహ్మదేవుడు; ఆదులున్ = మున్నగు వారు; జలజాతాక్ష = శ్రీహరీ {జలజా తాక్షుడు – జలజాతము (పద్మము) వంటి అక్షుడు (కన్నులు గల వాడు), విష్ణువు}; పురందర = దేవేంద్రుడు {పురందరుడు - శత్రు పురములను వ్రక్కలించిన వాడు, దేవేంద్రుడు}; ఆది = మున్నగు; సురలున్ = దేవతలు కూడ; చర్చించి = తరచి చూసినను; నీ = నీ యొక్క; మాయలన్ = మహిమలను; తెలియన్ = తెలిసికొన; లేరు = లేరు; అట = అట; నా = నాకు; వశంబె = సాధ్య మగునా; తెలియన్ = తెలిసికొనుటకు; దీనార్తి నిర్మూల = శ్రీహరీ {దీనార్తి నిర్మూలనుడు - దీనుల ఆర్తిని నిర్మూలించు వాడు, విష్ణువు}; ఉజ్జ్వల తేజో విభ వాతి సన్నుత = శ్రీహరీ {ఉజ్జ్వల తేజో విభ వాతి సన్నుతుడు – ప్రకాశవంత మైన తేజస్సుతో మిక్కిలి స్తుతింపబడు వాడు, విష్ణువు}; గదా చక్రాంబు జా ద్యంకితా = శ్రీహరీ {గదా చక్రాంబు జా ద్యంకితుడు - గద చక్రము పద్మములు అలంకారముగా కల వాడు, విష్ణువు}.

పుష్కరంబు = పుష్కర తీర్థం; అందున్ = లో; ద్వారకాపురము = ద్వారకా పట్టణము; అందున్ = లో; మథుర = మథురా నగరం; అందును = లోను; రవిదినము = ఆదివారము; అందున్ = లోను; ఎవడు = ఎవ రైతే; పఠన = చదువుట; చేయున్ = చేస్తాడో; రమణ = ఆసక్తి పూర్వకంగా; భగవతమున్ = భాగవతమును; వాడు = అట్టి వాడు; తరియించున్ = దాటును; సంసార = సంసార మనెడు; వార్ధిన్ = సముద్రమును; అపుడ = తత్క్షణమే.

శ్రీరమణీ రమణ = విష్ణుమూర్తి {శ్రీరమణీ రమణుడు - శ్రీరమణి (లక్ష్మీ దేవి) రమణుడు (భర్త), విష్ణువు}; కథా = కథలను; పారాయణ = అంతా తెలుసుకొను; చిత్తున్ = ఆసక్తి కల వాని; కును = కి; పతి = రాజు; కిన్ = కు; పరీక్షిత్ = పరీక్షిత్తు అను; భూరమణున్ = రాజున; కున్ = కు; ఎఱింగించెను = తెలియ జెప్పెను; సారమతిన్ = నిపుణత్వముతో; శుకుడు = శుకుడు; ద్వాదశ = పన్నెండు (12); స్కంధములన్ = స్కంధాలను {స్కంధము - సమూహము, శరీరము, సంస్కారము}.

సకల = సర్వ; ఆగమ = శాస్త్రముల; అర్థ = అర్థమును; పారగున్ = కడముట్ట తెలిసిన వాడు; అకలంక = కళంకము లేని; గుణా = గుణములచే; అభిరాముడు = ఆకర్షణీయ మైన వాడు; అంచిత = పూజనీయ మైన; బృందారక = దేవతల చేత; వంద్య = నమస్కరింపబడెడి; పాద = పాదముల; యుగుడు = జంట కల వాడు; అగు = ఐ నట్టి; శుక = శుకుడు అను; యోగి = యోగి; కిన్ = కి; వందనంబు = నమస్కారములు; సొరిదిన్ = వరస పెట్టి; ఒనర్తున్ = చేసెదను.

సకల = సర్వ; గుణా = గుణములకు; అతీతున్ = అతీత మైన వానిని; సర్వఙ్ఞున్ = సర్వము తెలిసిన వానిని; సర్వ = సర్వులను; ఈశున్ = నియమించు వానిని; అఖిల = సమస్త మైన; లోక = లోకములకు; ఆధారున్ = ఆధార మైన వానిని; ఆదిదేవున్ = ఆదిదేవుని; పరమ = గొప్ప; దయా = కరుణా; రస = రసముచేత; ఉద్భాసితున్ = మిక్కలి ప్రకాశించు వానిని; త్రిదశ = దేవతలచే; అభివందిత = వందనములు చేయబడెడి; పాద = పాదములు అనెడి; అబ్జున్ = పద్మములు కల వానిని; వనధి = సముద్రమున; శయను = శయనించు వానిని; ఆశ్రిత = ఆశ్రయించిన వారి పాలిటి; మందారున్ = కల్పవృక్షము వంటి వానిని; ఆది = ఆదీ; అంత = అంతము; శూన్యుని = లేని వానిని; వేదాంత = వేద సారములచేత; వేద్యుని = తెలియబడు వానిని; విశ్వ = విశ్వ మంతా; మయుని = నిండి యున్న వానిని; కౌస్తుభ = కౌస్తుభ మణి; శ్రీవత్స = శ్రీవత్స లక్షణము కలిగి; కమనీయ = మనోజ్ఞ మైన; వక్షుని = వక్షస్థలము కల వానిని; శంఖ = శంఖము; చక్ర = చక్రము; గద = గద; అసి = ఖడ్గము; శార్ఙ్గ = శార్ఙ్గము అను ధనుస్సు; ధరుని = ధరించు వానిని; శోభన = మంగళకర మైన; ఆకారున్ = రూపము కల వానిని; పీత = పచ్చని; అంబర = వస్త్రముతో; అభిరామున్ = మనోహర మైన వానిని; రత్న = మణులతో; రాజిత = మెరుస్తున్న; మకుట = కిరీటముతో; విభ్రాజమానున్ = ప్రకాశించు చున్న వానిని; పుండరీకాక్షున్ = పద్మాక్షుని; మహనీయ = మహిమాన్విత మైన; పుణ్య = పుణ్యవంత మైన; దేహున్ = శరీరము కల వానిని; తలంతున్ = స్మరించెదను; నుతియింతున్ = స్తుతించెదను; దేవకీ తనయున్ = శ్రీకృష్ణుని; ఎపుడున్ = ఎల్లప్పుడు.

అని = అని; ఈ = ఈ; రీతిన్ = విధముగ; నుతించి = స్తుతించి; భాగవతమున్ = శ్రీమ ద్భాగవత పురాణము; ఆది = మొదలు నుంచి; అంతంబు = చివరి వరకు (సమస్తము); సూతుండు = సూతుడు; చెప్పిన = చెప్పగా; సంతుష్ట = తృప్తి చెందిన; మనస్కులు = మనస్సులు కల వారు; ఐ = అయ్యి; విని = విని; మునుల్ = మునులు; ప్రేమంబునన్ = ప్రేమతో; పద్మనాభునిన్ = శ్రీమహావిష్ణువును; చిత్తంబునన్ = అంతరంగము నందు; నిల్పి = నిలుపుకొని; తత్ = అతని; గుణములన్ = గుణములను; భూషించుచున్ = కొనియాడుతూ; ధన్యులు = కృతార్థులు; ఐ = అయ్యి; చనిరి = తరలిపోయిరి; ఆత్మీయ = వారి వారి; నికేతనంబుల = నివాసముల; కున్ = కు; ఉత్సాహంబు = ఉత్సాహము; వర్ధిల్లగన్ = ఉప్పొంగుతుండగా.

జనక సుతా హృచ్చోరా = శ్రీరామా {జనక సుతా హృ చ్చోరుడు - జనకుని పుత్రిక (సీత) హృదయము దొంగిలించిన వాడు, రాముడు}; జనక వచః పాల నాత్త శైల విహారా = శ్రీరామా {జనక వచః పాల నాత్త శైల విహారుడు - తండ్రి మాటవల్ల లభించిన కొండంత కఠిన మైన సంచారము కల వాడు, రాముడు}; జన కామిత మందారా = శ్రీరామా {జన కామిత మందార - ప్రజల కామితములు తీర్చు కల్పవృక్షము వంటి వాడు, రాముడు}; జన నాదిక నిత్య దుఃఖ చయ సంహారా = శ్రీరామా {జన నాదిక నిత్య దుఃఖ చయ సంహారుడు - పుట్టుక మొద లైన నిత్యము కలిగెడి దుఖ సమూహాలను తొలగించు వాడు, రాముడు}.